ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫ АЛГОРИТМДЕРДІ ӘЗІРЛЕУ ЖӘНЕ ЗЕРТТЕУФОСФОРДЫ ТАЗАРТУ ПРОЦЕСІН ОҢТАЙЛЫ БАСҚАРУ

Нарықтық экономикада минералды ресурстарды неғұрлым ұтымды пайдалануға, жылу және электр энергиясын үнемдеуге, экологиялық зардаптарды азайтуға, өндірістің экономикалық тиімділігін арттыруға мүмкіндік беретін түсті және қара металлургияда, химия өнеркәсібінде, мұнай-химияда және т.б. технологиялық процестерді оңтайлы басқару жүйелерін енгізу міндеті тұр. Әлемдегі барлық технологиялық процестерді оңтайлы басқару жүйелерін белсенді дамыту және енгізу өткен ғасырдың 60-80 жылдарында басталды және жалғасты. Алайда, бүгінгі күнге дейін оңтайлы басқарудың айтарлықтай автоматтандырылған жүйесі енгізілмеген. Бұл қазіргі технологиялық процестерде болып жатқан физика-химиялық құбылыстардың өте күрделілігіне байланысты, бұл осы құбылыстардың жеткілікті математикалық сипаттамасын жасауға мүмкіндік бермейді.

Жақында бүкіл әлемде сарапшылардың білімін, тәжірибесін және түйсігін пайдалануға мүмкіндік беретін заманауи интеллектуалды технологияларды қолдану үрдісі байқалды. Сонымен қатар, оңтайлы басқару жүйелерін синтездеу кезінде жасанды интеллект әдістерін қолдану оларды құру процесін едәуір жеңілдетуге, басқару модельдерінің сапасын жақсартуға және олардың тиімділігін арттыруға мүмкіндік берді. Сондықтан әртүрлі технологиялық процестерді, соның ішінде фосфор саласын басқарудың интеллектуалды модельдерін (алгоритмдерін) әзірлеу және енгізу міндеті өзекті болып табылады.

Біз жаңа Күрделі Технологиялық процесті басқарудың жаңа интеллектуалды алгоритмдерін – Новоджамбул фосфор зауытының (ҚДФЗ) өнеркәсіптік жағдайында фосфорды мышьяк пен органикалық заттардан тазартудың әдістері мен құралдарын қолдануды ұсынамыз.

Түйін сөздер: сары фосфор, толық факторлық эксперимент матрицасы (ТФЭМ), оңтайлы басқару алгоритмдері, фосфорды тазарту, мышьяк, органикалық заттар, интеллектуалды басқару модельдері, бұлыңғыр алгоритмдер, нейрондық желілер, нейро-бұлыңғыр алгоритмдер.